Makala hii itakwenda kukupa elimu juu ya vidonda vya tumbo, nini hasa chanzo chake, vipi vinatokea ni zipi dalili zake, ni zipi njia za kujilinda dhidi ya vidonda vya tumbo. Pia tutaangalia matibabu ya kutibi vidonda vya tumbo.
Vidonda vya tumbo, Dalili zake, chanzo chake na tiba yake
Siku za hivi karibuni tatizo la vidonda vya tumbo limeanza kuonekana kuwa ni kawaida, wakati hapo zamani haikuwa hivi. Mabadiliko ya hali za maisha, tabia, matumizi ya madawa na mashambulizi ya bakteria hutajwa kuwa ni katika sababu zinazopelekea kuwa na viidonda vya tumbo. Makala hii inakwenda kuangalia kwa undani zaidi kuhusu vyanzo vya vidonda vya tumbo, dalili zake, vipi hutokea na yapi matibabu yake. Mwisho wa makala hii itaweza kuzitambuwa pia njia za kujilinda dhidi ya vidonda vya tumbo.
Vidonda vya tumbo ni nini?
Vidonda vya tumbo ni vidonda vyenye kuleta maumivu kwenye kuta laini za tumbo vidonda vya tumbo kitaalamu hufahamika kama gastric ulcers. Vidonda vya tumbo hutokea endapo utando laini wa utelezitelezi ambao hulinda ngozi ya tumbo dhidi ya tindikali za tumboni unaharibika na kutoweka, hivyo kuruhusu tindikalihizi kula kuta za tumbo na hatimaye kusababisha vidonda.
Aina za vidonda vya tumbo
1.Gastric ulcers hivi hutokea ndani ya tumbo la chakula
2.Esophageal ulcers hivi hutokea ndani ya esophagus. Hii ni sehemu inayounganisha kati ya koo la chakula na tumbo la chakula.
3.Duodenal ulcers hivi hutokea kwenye sehemu ya juu ya utumbo mdogo inayoitwa duodenum
Jinsi vidonda vya tumbo vinavyotokea
1. kutokana na athari za tindikali (asidi): Vidonda vya tumbo hufanyika wakati asidi kwenye njia ya utumbo inapokula utando mlaini uliopo kwenye uso wa ndani wa tumbo au utumbo mdogo. Asidi inaweza kuunda vidonda wazi ambacho kinaweza kutokwa na damu.
Njia ya tumbo ya kumengenya chakula imeunganishwa na safu ya utando (mucus) ambayo kwa kawaida hulinda sehemu za ndani za tumbo dhidi ya athari za asidi. Lakini ikiwa kiwango cha asidi kimeongezeka au kiwango cha utelezi kimepungua, unaweza kusababisha vidonda.
2. Mashambulizi ya Bakteria. Bakteria aina ya pylori ya Helicobacter kitaalamu huitwa Helicobacter pylori au H.pylori kawaida huishi kwenye safu ya utando laini ambao unashughulikia na hulinda tishu zilizopo kwenye tumbo na utumbo mdogo. Mara nyingi, bakteria aina ya H. pylori hawana shida, lakini wanaweza kusababisha kuvimba kwa safu za utando laini ndani ya tumbo, na kusababisha vidonda.
Bado wataalamu wa afya hawajatowa maelezo kamili juu ya kwa namna gani jinsi maambukizi ya H. pylori yanaenea. Inaweza kusambazwa kutoka kwa mtu hadi mtu kwa mawasiliano ya kugusana, kama kumbusu (kiss). Watu wanaweza pia kuambukizwa H. pylori kupitia chakula na maji.
3. Matumizi ya mara kwa mara ya dawa za kupunguza maumivu. Kuchukua aspirini, na vile vile dawa za maumivu ya juu-na-na dawa inayoitwa nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) zinaweza kusababisha uvimbe kwenye ukuta wa tumbo lako na utumbo mdogo. Dawa hizi ni pamoja na ibuprofen (Advil, Motrin IB, na nyingine), sodiamu ya naproxen (Aleve, Anaprox, na nyingine), ketoprofen na na nyingine. Dawa hizi hazijumuishi acetaminophen (Tylenol).
Vidonda vya tumbo ni kawaida zaidi kwa watu wazima wazee ambao huchukua dawa hizi za maumivu mara kwa mara au kwa watu ambao huchukua dawa hizi za ugonjwa osteoarthritis yaani ugonjwa wa maumivu ya viungio kama magoti na kiunoni.
4. Matumizi ya Dawa zingine zisizokuwa hizo zilizotajwa hapo juu. Kuchukua dawa zingine pamoja na zile za NSAIDs, kama vile steroid, anticoagulants, aspirin ya kiwango cha chini, kuchagua inhibitors ya serotonin reuptake (SSRIs), alendronate (Fosamax) na risedronate (Actonel), kunaweza kuongeza sana nafasi ya kukuza vidonda.
Je ni zipi dalili za vidonda vya tumbo?
Dalili hizi hutofautiana kulingana na aina za vidonda. Ila hapa nitaorodhesha baadhi ambazo ni kawaida kwa vidonda hivi.
1.maumivu ya tumbo kutokea kitomvuni mpaka kifuani
2.Kukosa hamu ya kula
3.Kutoka na damu na kupata choo cheusi sana au chenye damu
4.Kupungua uzito bila sababu
5.Kutapika na kutapika damu
6.kupata kiungulia mara kwa mara.
7.Tumbo kujaa.
8.Kuchoka ana
Dalili ya kawaida ya vidonda vya tumbo ni maumivu ya tumbo. Asidi ya tumbo hufanya maumivu kuwa mabaya, kama vile kuwa na tumbo tupu yaani ukiwa na njaa.
Maumivu yanaweza kupunguzwa kwa kula vyakula fulani ambavyo hupunguza asidi ya tumbo au kwa kutumia dawa ya kupunguza asidi, lakini kisha inaweza kurudi. Maumivu yanaweza kuwa mabaya kati ya milo na mlo na wakati wa usiku.
Karibu robo tatu ya watu wenye vidonda vya tumbo hawana dalili. Chini ya mara nyingi, vidonda vinaweza kusababisha ishara kali au dalili kama vile:
Kutokwa na damu au kutapika damu- ambayo inaweza kuonekana kuwa nyekundu au nyeusi
1.Damu ya nyeusi kwenye kinyesi, au kupata choo ambavyo ni nyeusi
2.Shida ya kupumua
3.Kuhisi kizunguzungu na hata kuzimia
4.Kichefuchefu au kutapika
5.Kupunguza uzito bila ya sababu isioelezewa
6.Kukosa hamu ya kula
Namna gani nitaweza kuisi salama nikiwa na vidonda vya tumbo?
Unaweza kupata nafuu kutoka kwa maumivu ya kidonda cha tumbo ikiwa utafata taratibu za kiafya kama:-
1. Kula lishe yenye afya. Chagua lishe yenye afya iliyojaa matunda, haswa na vitamini A na C, mboga mboga, na nafaka nzima. Kutokula vyakula vyenye vitamini vingi kunaweza kuifanya iwe ngumu kwa mwili wako kuponya kidonda chako.
2. Kuala vyakula vyenye protini. Hii ni pamoja na mtindi, jibini
Fikiria kupunguza unywaji wa maziwa. Wakati mwingine kunywa maziwa itafanya maumivu ya kidonda chako kuwa kupoa, lakini baadaye husababisha asidi ya ziada, ambayo huongeza maumivu. Ongea na daktari wako kuhusu kunywa maziwa.
3. Badili dawa za kupunguza maumivu. Ikiwa unatumia dawa za kupunguza maumivu mara kwa mara, muulize daktari wako ikiwa acetaminophen (Tylenol, wengine) inaweza kuwa chaguo kwako.
4. Dhibiti msongo wa mawazo (stress). hili huweza kuzidisha ishara na dalili za kidonda cha tumbo. Fikiria chanzo cha mawazo na fanya kile unachoweza kushughulikia ili kusahau msongo wa mawazo ulonao. Unaweza kujifunza kukabiliana na stress kwa kufanya mazoezi, kutumia wakati wako ukiwa na marafiki au kusoma majarida.
5. Usivute sigara. Uvutaji sigara unaweza kuharibu utando laini unaolinda tumbo lako, na kulifanya tumbo lako liweze kuhusika na ukuaji wa kidonda. Uvutaji sigara pia huongeza asidi ya tumbo.
6. Punguza au epuka pombe. Matumizi ya pombe kupita kiasi kunaweza kusababisha na kufyatua uharibifu kwenye utando wa tumbo na utumbo (mucous) tumboni mwako na matumbo, na kusababisha kuvimba na kutokwa na damu.
7. Jaribu kulala usingizi wa kutosha. Kulala kunaweza kusaidia kinga yako ya mwili kuwa madhubuti, na kwa hivyo kabiliana na stress. Pia, na kisha epuka kula muda mfupi kabla ya kulala. Angalau tenganisha kuda mrefu kati ya kula na kualala.
Vipi nitajikinga na vidonda vya tumbo?
Unaweza kupunguza hatari yako ya vidonda vya tumbo ikiwa unafuata mikakati sawa inayopendekezwa kama tiba ya nyumbani kutibu vidonda. Inaweza pia kusaidia:
Jilinde dhidi ya maambukizo. Haijulikani wazi jinsi bakteria aina ya H. pylori inavyoenea, lakini kuna ushahidi fulani kwamba inaweza kupitishwa kutoka kwa mtu hadi mtu au kupitia chakula na maji.
Unaweza kuchukua hatua za kujikinga na maambukizo, kama vile H. pylori, kwa kuosha mikono yako mara kwa mara kwa sabuni na maji na kwa kula vyakula ambavyo vimepikwa kabisa.
Chukua tahadhari dhidi ya dawa za kupunguza maumivu. Ikiwa unatumia kila wakati dawa za kupunguza maumivu ambazo zinaongeza hatari ya vidonda vya tumbo, chukua hatua za kupunguza hatari hiyo. Kwa mfano, kunywa dawa yako pamoja na chakula.
Zungumza na daktari kupata dawa ambayo itakupa utulivu wa maumivu bila ya kusababisha hatari zaidi.
Epuka au punguza kunywa pombe wakati unatumia dawa. Kama tulivyoona unywaji wa pombe unaweza kuhatarisha zaidi vidonda vya tumbo kwa kuchochea uzalishwaji wa asidi tumboni.
Ikiwa unahitaji dawa za kutuli za maumivu na zile za NSAID, unaweza kuhitaji pia kuchukua dawa za ziada kama vile antacid, PPI, blocker acid au cytoprotective agents. Kikundi cha NSAIDs kinachoitwa COX-2 inhibitors kinaweza kuwa na nafasi ndogo ya kusababisha vidonda vya tumbo, lakini vi hatari ya mshtuko wa moyo.
MATIBABU YA VIDONDA VYA TUMBO
Matibabu ya vidonda vya tumbo inategemea sababu. Kawaida matibabu yatajumuisha kuua bacterium ya H. pylori, ikiwa wapo, kuondoa au kupunguza matumizi ya NSAIDs, ikiwezekana, na kusaidia vidonda vyako kupona na dawa.
Dawa zinaweza kujumuisha:
1. Dawa za antibiotic kwa ajili ya kuuwa H. pylori. Ikiwa H. pylori hupatikana katika njia yako ya kumengenya, daktari wako anaweza kupendekeza mchanganyiko wa dawa za kuua bacterium. Hii inaweza kujumuisha amoxicillin (Amoxil) ,cacithromycin (Biaxin), metronidazole (Flagyl), tinidazole (Tindamax), tetracycline (Tetracycline HCL) na levofloxacin (Levaquin).
Tiba inayotumiwa itategemea pia ni wapi unaishi na viwango vya mwili wako kupingana na dawa. Utahitajika kuchukua dawa za wiki mbili, na dawa za ziada ili kupunguza asidi ya tumbo, pamoja na proton pump inhibitor na bismuth subsalicylate (Pepto-Bismol)
2. Dawa zinazozuia uzalishaji wa asidi na kukuza uponyaji. Dawa hizi ni kama zile za Proton pump inhibitors - pia huitwa PPIs - punguza asidi ya tumbo kwa kuzuia za sehemu za seli zinazotoa asidi. Dawa hizi ni pamoja na omeprazole (Prilosec), lansoprazole (Prevacid), rabeprazole (Aciphex), esomeprazole (Nexium) na pantoprazole (Protonix).
Matumizi ya muda mrefu ya Proton pump inhibitors, haswa katika kiwango cha juu, inaweza kuongeza hatari yako ya kuuma kwa kiuno, kiuno na mgongo. Muulize daktari wako ikiwa nyongeza ya kalsiamu inaweza kupunguza hatari hii.
3. Dawa za kupunguza uzalishaji wa asidi. Vizuizi vya asidi - pia huitwa histamine (H-2) blockers - hupunguza kiwango cha asidi ya tumbo iliyotolewa ndani ya njia yako ya kumengenya, ambayo hupunguza maumivu ya vidonda na inahimiza uponyaji.
Dawa hizi ni pamoja na dawa ranitidine, famotidine (Pepcid), cimetidine (Tagamet HB) na nizatidine (Axid AR).
4. Antacids ambazo hupooza asidi ya tumbo. Daktari wako anaweza kujumuisha antacid katika dawa. Antacids hupooza asidi ya tumbo iliyopo na dawa hii inaweza kutoa msaada wa kupunguza maumivu haraka. Athari mbaya za dawa hizi pia zinaweza kujumuisha kuvimbiwa au kuhara, kulingana kulingana na dawa.
Anacidid zinaweza kutoa ahueni kwa dalili za vidonda vya tumbo, lakini kwa ujumla hazitumiwi kuponya vidonda chako.
5. Dawa ambazo hulinda utando laini wa tumbo lako na utumbo mdogo. Katika hali nyingine, daktari wako anaweza kuagiza dawa zinazoitwa cytoprotective agents ambayo husaidia kulinda tishu (utando laini) zinazolalia tumbo lako na utumbo mdogo.
Dawa za ziada ni pamoja na dawa ya dawa sucralfate (Msafara) na misoprostol (Cytotec).
Je! umeipenda hii post?
Ndio Hapana Save post
Rajabu 
Tarehe 2024-05-10 14:53:23 Download PDF
Share On
Facebook
or
Whatsapp
Imesomwa mara 1912
Sponsored links
👉1 kitabu cha Simulizi
👉2 Kitau cha Fiqh
👉3 Madrasa kiganjani
👉4 Kitabu cha Afya
Sababu zinazopelekea maumivu ya Matiti.
 Maumivu ya matiti hutokea zaidi kwa watu ambao hawajamaliza hedhi, ingawa yanaweza kutokea baada ya kukoma hedhi. Soma Zaidi...
IJUE HOMA YA CHIKUNGUNYA (CHIKV) DALILI ZAKE, TIBA YAKE, CHANJO YAKE, NA MBU ANAYESAMBAZA HOMA HII
Haya ni maradhi ambayo husambazwa kutoka kwa mtu kwenda kwa mtu kwa kupitia mbu. Soma Zaidi...
Dalili za ugonjwa wa kaswende
Post hii inahusu zaidi dalili za ugonjwa wa kaswende kwa wajawazito, hizi ni dalili ambazo ujitokeza kwa watu wote, kwa sababu ugonjwa huu una dalili ambazo upitia kwa hatua mbalimbali kama tutakavyoona. Soma Zaidi...
Ugonjwa wa vipele kwenye midomo na sehemu za siri.
Posti hii inahusu zaidi kuwepo kwa vipele kwenye midomo na sehemu za siri .Ni ugonjwa ambao kwa kitaalamu huitwa herpes zoster Soma Zaidi...
Mapigo ya moyo kwenda mbio, mwili kuchoka,kichefuchefu, kizungungu, joto kiasi.
Je, mtu mwenye dalili zifuatazo Kama, Mapigo ya moyo kwenda mbio, mwili kuchoka,kichefuchefu, kizungungu, joto kiasi. Soma Zaidi...
Maumivu ya magoti.
Maumivu ya magoti ni malalamiko ya kawaida ambayo huathiri watu wa umri wote. Maumivu ya goti yanaweza kuwa matokeo ya jeraha, kama vile ligament iliyopasuka au cartilage iliyochanika. Soma Zaidi...
Kushambuliwa kwa moyo na kupumua
Post hii inahusu zaidi kuhusu kushambuliwa kwa moyo na kupumua, kushambuliwa kwa moyo na kupumua kwa kitaala huitwa (cardiopulmonary Arrest) ni kitendo Cha kusimama ghafla kwa moyo na kupumua. Soma Zaidi...
Ugonjwa wa kiseyeye upoje na ni zipi dalili zake
ugonjwa wa kiseyeye, chanzo chake vipi unatokea na ni zipi dalili zake. Yote haya utayapata hapa Soma Zaidi...
Dalilili za homa ya matumbo (typhoid fever)
Post hii Ina onyesha DALILI za Homa ya matumbo (typhoid fever) huenea kupitia chakula na maji machafu au kwa kuwasiliana kwa karibu na mtu aliyeambukizwa. Dalili na ishara kwa kawaida hujumuisha Homa kali, maumivu ya kichwa, maumi Soma Zaidi...
Dalili za madhara ya ini
Ini Ni kiungo kikubwa Sana mwili na hutumika kuondoa sumu mwili ambayo hujulikana Kama detoxification Soma Zaidi...
Dalili za VVU
Somo hili linakwenda kukueleza kuhusu dalili za VVU Soma Zaidi...
Fahamu kuhusu Ugonjwa wa pre - eclampsia
Posti hii inahusu zaidi ugonjwa wa pre- eclampsia ni Ugonjwa ambao uwapata wanawake wajawazito uwapata pale mimba inapofikisha umri wa wiki ishilini, utokea pale ambapo Mama mjamzito huwa na kiwango kikubwa cha shinikizo la damu na pia kuwepo kwa protini Soma Zaidi...